Αρχαιολογική Αβεβαιότητα

Η ανάγνωση ενός αρχαιολογικού χώρου από τον επισκέπτη καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο γενιές αρχαιολόγων έχουν ερμηνεύσει τα μνημεία αυτού του χώρου στο παρελθόν. Η ερμηνευτική αυτή προσέγγιση δεν είναι βεβαίως αυθαίρετη, καθώς βασίζεται στα ίδια τα αρχαιολογικά δεδομένα. Το στοιχείο που κυρίως μεταβάλλεται είναι ο βαθμός βεβαιότητας και ασφάλειας κατά την πρόταση αναπαράστασης. Τα μνημεία συνήθως δεν διατηρούν το σύνολο των στοιχείων που τα αποτελούσαν αρχικά. Μέσα από τους αιώνες έχουν χάσει μέρη τους, καταρχήν όσα ήταν κατασκευασμένα από φθαρτά και πολύτιμα υλικά, ενώ η ανάγκη για την προσαρμογή ενός οικοδομήματος στις μεταβαλλόμενες κατά ιστορική περίοδο συνθήκες έχει προκαλέσει μετατροπές, αλλοιώσεις και προσθήκες. Έτσι, το ζητούμενο κάθε αποκατάστασης, αρχικά σχεδιαστικής και στη συνέχεια πραγματικής μέσω της εργασίας αναστήλωσης, είναι αφενός να σέβεται την ιστορική εξέλιξη του μνημείου και αφετέρου να προτείνει μια κατά το δυνατόν πιο βέβαιη αναπαράσταση.

Τα μνημεία των Δελφών παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, όχι μόνο ως προς τη σπουδαιότητά τους και την παγκόσμια φήμη τους, αλλά και ως προς τις διαφορετικές προσεγγίσεις από την εποχή της λεγόμενης Μεγάλης Ανασκαφής (1892-1902). Με οδηγό τον Παυσανία και τους ενεπίγραφους λίθους, τα περισσότερα ταυτίστηκαν από νωρίς με ασφάλεια, ενώ και η κατάσταση διατήρησης των αρχιτεκτονικών μελών, τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί σε νεότερες κατασκευές, επέτρεψε την κατανόηση σε γενικές γραμμές των μνημείων και τη διατύπωση προτάσεων για τη συνολική μορφή τους. Ωστόσο, ειδικότερα ζητήματα ποτέ δεν έπαψαν να αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων και διαφωνιών στην επιστημονική κοινότητα.

Χαρακτηριστικό, ως προς το τελευταίο σημείο, είναι οι προτάσεις αποκαταστάσεων της Θόλου στο Ιερό της Αθηνάς Προναίας. Από το 1912, όταν δημοσιεύτηκε η πρώτη σχετική μελέτη, έως σήμερα, έχουν κατατεθεί πολλές προτάσεις, ιδιαίτερα ως προς το ύψος των κιόνων (αρχικά γινόταν δεκτό ότι οι κίονες αποτελούνταν από τέσσερα τύμπανα καθ’ ύψος, ένα λιγότερο από αυτά που τελικώς τοποθετήθηκαν στους αναστηλωμένους κίονες) και τη δομή της στέγης (κωνική ή σε δύο επίπεδα, με υπερυψωμένο το κεντρικό της τμήμα, ή τέλος πυραμιδοειδή και με κεντρικό ανθεμωτό ακρωτήριο). Ανάλογες περιπτώσεις είναι το Μνημείο των Ροδίων ως προς την κατεύθυνση και τη μορφή του άρματος στην κορυφή του αλλά και ο ίδιος ο Ναός του Απόλλωνα ως προς τη μορφή του γλυπτού διακόσμου στα αετώματα